Heemkunde Geleen 45 jaar: meer dan pungels en Pinkpop

De Heemkundevereniging Geleen bestaat 45 jaar. Bijna 600 leden en 70 vrijwilligers dragen de ontwikkeling van de Waereldsjtad uit in oude foto’s en film, prachtige anekdotes en heel veel waardevolle documenten en voorwerpen die een goed beeld geven van de Staatsmijn Maurits en later DSM en Chemelot. De ontwikkeling van het chemisch industriecluster heeft de gemeente een enorme boost gegeven qua werken, wonen, winkelen, recreëren en inmiddels duurzaamheid en innovatie. Op 6 oktober is open dag; laat je vooral al eerder verwonderen.

Ad Hoogenboom was de eerste voorzitter van de Heemkundevereniging en is dat nu weer. Hij heeft de club zelf opgericht. “Aan het Jubileumplein was vroeger een scholenmuseum waar ik in de jaren vijftig als leerling diep onder de indruk was van het bandkeramiek en de tinnen kannen, werktuigen en gebruiksvoorwerpen en andere archeologische vondsten van 5200 jaar voor Christus die in Geleen gevonden zijn. Om dat te kunnen blijven delen met een breed publiek, wilden we graag een vereniging en een museum oprichten. Na diverse locaties is de Heemkundevereniging Geleen neergestreken op de huidige plek: de voormalige school aan de Jupiterstraat 35A.”

Een van de oudste dorpen

Verrassend is dat de wijk Janskamperveld een van de oudste dorpen van Nederland was. Alleen daarom al is het belangrijk om Geleen op de kaart te houden, vindt het boegbeeld, samen met de werkgroep Mijnverleden Staatsmijn Maurits die ook onder de Heemkundevereniging valt. “Het is ook heel speciaal als je de ontwikkeling ziet van de wijken Lutterade, Krawinkel en Oud-Geleen, waar vroeger vakwerkhuisjes en schamele hutjes op de hei stonden.”

Ondanks de bedrijvigheid vele duizenden jaren geleden, is ruim een eeuw geleden het raadhuis van Geleen midden in het veld gebouwd met op de achtergrond de bedrijvigheid van de Staatsmijn Maurits. Een strategische plek, met de intentie te groeien tot het rijke Geleen boordevol voorzieningen voor het groeiend aantal inwoners dat bij de mijn en later DSM kwam werken. Neem de twee treinstations, de drie zwembaden en het ‘sportpark’ (Glanerbrook) voor paardenrennen, rugby- en zelfs autocrosswedstrijden die de toenmalig zelfstandige gemeente al had.

Een stad met allure die de Britten trouwens aanzagen voor Aken, ook door de installaties en lichten op het mijnterrein. Mede door het slechte weer volgde een bombardement. Een grote vergissing op 5 oktober 1942, met 120 doden waarvan 84 burgerslachtoffers. Vlakbij het museum van de Heemkundevereniging Geleen zie je aan de Molenstraat het monument van ‘De aafgebrende gaaskaetel’. Hier lees je meer: Geleen, 'De Aafgebrende Gaaskaetel' - Nationaal Comité 4 en 5 mei : Nationaal Comité 4 en 5 mei

80 jaar bevrijding

Op 18 september viert Heemkundevereniging Geleen 80 jaar bevrijding. Neem dan ook een kijkje in de tuin, waar inmiddels 160 inheemse soorten kruiden, fruit, bloemen en planten zijn gebundeld. Mede dankzij de horecavergunning kun je hier gemakkelijk uren neuzen.

En elke laatste donderdagmiddag van de maand vanaf 14u organiseert de Heemkundevereniging een foto- en filmmiddag vol nostalgie. Zo heeft een gezin in Geleen rondgereden en gefilmd vanuit de auto voordat het emigreerde naar Australië. Bij terugkomst is de film ter beschikking gesteld, waardoor we kunnen meegenieten.

Anekdotes te over. Zo had groenteboer Willem Janssen een pand aan de Bloemenmarkt op het oog maar verwees meneer pastoor hem naar de Staatsmijn Maurits, eigenlijk omdat hij het pand al beloofd had aan een concurrent. Janssen is later staatssecretaris van landbouw geworden in een Canadese staat.

Verhalen te over, in beeld gebracht in het verenigingslokaal dat aardig uit zijn voegen barst. Over Geleen als bakermat voor voetbalclub Fortuna en Pinkpop en de vele concerten die Jan Smeets organiseerde in de Hanenhof en het park. Oud-Geleen als monumentale dorpskern; waar de karakteristieke Marcellienstraat in hoogtijdagen vier brouwerijen telde en elf cafés in een straat.

Te veel om op te noemen, maar om even bij Chemelot en zijn voorloper Staatsmijn Maurits te blijven: met de wandelroute Geleen Vertelt krijg je een goed beeld van de razendsnelle stadsontwikkeling en het verleden. Uiteraard te verkrijgen bij de Heemkundevereniging Geleen. Of hier: Geleen vertelt (visitsittardgeleen.nl)

Ad Hoogenboom besluit: “Als je je verleden niet kent, ken je ook je toekomst niet.”

Kijk voor je bezoek alvast eens op http://heemkunde-geleen.nl/wordpress/